24 maja 2024 roku Sejm uchwalił ustawę o sygnalistach, kierując ją do Sejmu. Swoje opinie zgłosiło wiele instytucji i organizacji.
Organizacja Lewiatan zgłosiła uwagi co do przepisów dotyczących grup kapitałowych. Brak możliwości podejmowania działań następczych w ramach grup kapitałowych może rodzić wątpliwości.
Podkreśla się tutaj dotychczasową praktykę kiedy podmiot z grupy kapitałowej ma możliwość przeprowadzania postępowania następczego oraz może zapewnić jego profesjonalne i rzetelne przeprowadzenie.
Dodatkowo zwraca uwagę na fakt, iż również zewnętrzne kancelarie oraz audytorzy powinni mieć możliwość przeprowadzenia działań następczych w celu zapewnienia sprawnego oraz bezstronnego postępowania. Ma to istotne znaczenie szczególnie w sytuacji małych przedsiębiorstw nieposiadających odpowiednich zasobów kadrowych oraz wiedzy do przeprowadzenia tych postępowań.
Następnie zwraca uwagę na dodanie do katalogu dziedzin prawa „prawa pracy” może skutkować wykorzystywaniem ustawy w sporach pracowniczych w celu zapewnienia sobie dodatkowej ochrony. Lewiatan przewiduje wysyp zgłoszeń, które będą skutkować znacznym wzrostem osób objętych ochroną sygnalistów i prowadzonych postępowań.
„Instytucja zgłoszenia naruszeń prawa będzie w praktyce wykorzystywana do adresowania nie tyle działań sprzecznych z prawem, co wszelkich wątpliwości pojawiających się na tle prawa pracy. Nie temu ma służyć procedura zgłaszania naruszeń prawa.”
Stowarzyszenie Praktycy Compliance zwraca uwagę na fakt, iż w proponowanym brzmieniu ciężar analizy, czy dane zgłoszenie powinno podlegać rozpatrzeniu spoczywa na sygnaliście. Dodatkowo proponuje objęcie katalogiem dziedzin prawa wszystkich przepisów prawa powszechnie obowiązującego, z zaznaczeniem, iż dotyczy jedynie informacji pozyskanych w związku z pracą.
Następnie zwraca uwagę na fakt, iż implementacja przepisów dotyczących informacji niejawnych nie jest zgodna z dyrektywą, gdyż nie jest możliwe przyjęcie od sygnalisty informacji niejawnych w ramach zgłoszenia. Istotna jest również propozycja zapewnienia ochrony przysługującej sygnalistom, również w stosunku do osób prowadzących działania następcze oraz świadków. Prowadziło by to do zapewnienia bezpieczeństwa prowadzonego postępowania oraz zapobiegło używaniu gróźb czy działań odwetowych względem tych osób.
Urząd ochrony danych osobowych w swojej opinii zauważa konflikt w przepisach ustawy, gdzie zgłoszenia dokonywane anonimowo nie jest dostosowany do katalogu danych wymaganych przez przepisy dotyczące zgłoszenia wewnętrznego.
Następnym problemem jest kwestia ochrony tożsamości sygnalistów, która nie jest wyraźnie zagwarantowana w ustawie, a jednie wymagana w procedurach tworzonych wewnętrznie. UODO wskazuje nadto, iż w przypadku przyjmowania zgłoszeń przez organy zewnętrzne może powodować konflikt na tle przepisów o ochronie danych osobowych. Przepisy winny uwzględniać zapewnienie działania na rzecz i w imieniu administrator podmiotom które przyjmują zgłoszenie.
Swoje opinie przedstawili również Fundacja Batorego, Rzecznik Praw Obywatelskich, Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Ogólnopolski Związek Zawodowy Samozatrudnionych WBREW, Pracodawcy Pomorza i Kujaw, Międzyzakładowy Wolny Związek Zawodowy Pracowników Resortu Łączności, Związek Banków Polskich oraz Społeczny projekt ustawy o ochronie sygnalistów.
Po rozpatrzeniu ustawy przez Komisję Praw Człowieka i Praworządności, Senat w dniu 3 czerwca uchwalił następujące poprawki:
Art. 2 pkt 13
postępowaniu prawnym – należy przez to rozumieć postępowanie toczące się na podstawie przepisów prawa powszechnie obowiązującego, w szczególności postępowanie karne, cywilne, administracyjne, dyscyplinarne LUB o naruszenie dyscypliny finansów publicznych ALBO POSTĘPOWANIE toczące się na podstawie regulacji wewnętrznych wydanych w celu wykonania przepisów prawa powszechnie obowiązującego, w szczególności antymobbingowych;
Art. 5 ust 1 pkt 2
Tajemnica związana z wykonywaniem zostaje zastąpiona TAJEMNICĄ ZAWODOWĄ
Art. 61
W ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 945) PO ART 4 po DODAJE SIĘ ART. 41 W BRZMIENIU:
„41 Nieodpłatna pomoc prawna i nieodpłatne poradnictwo obywatelskie przysługują także osobie chcącej dokonać zgłoszenia naruszenia prawa w rozumieniu ustawy z dnia 23 maja 2024 r. o ochronie sygnalistów (Dz. U. poz. …).” PRZEPISÓW ART. 4 NIE STOSUJE SIĘ.
Jak można zauważyć, poprawki Sejmu są niewielkie i nie obejmują większości zagadnień zgłaszanych przez organizacje i instytucje, które wyraziły swoje opinie.
Z punktu widzenia przedsiębiorców, którzy będą zobowiązani wdrażać przepisy ustawy o sygnalistach, największe wątpliwości może budzić wprowadzenie procedury zgłaszania nieprawidłowości.
Wdrożenie systemu, który będzie zgodny z przepisami wymaga określenia odpowiednich zasobów kadrowych oraz finansowych, jak również przygotowanie odpowiednich kanałów komunikacyjnych umożliwiających sygnalistom zgłaszanie naruszeń.
Organizacja Lewiatan słusznie zauważa problem postępowania w grupach kapitałowych i ryzyko wykorzystywania przez pracowników przepisów do swoich prywatnych celów.
Zasadnym w tej sytuacji jest przeprowadzenie odpowiednich szkoleń dla pracowników oraz osób odpowiedzialnych za wprowadzanie procedur związanych z ochroną sygnalistów. Będzie to również zapewniało pracownikom odpowiednią wiedzę nie tylko na temat samej procedury zgłaszania naruszeń, ale również będzie budowało świadomość czym jest naruszenie i kiedy podlega ono pod przepisy ustawy o sygnalistach.
